İçeriğe atla

Sodyum kromat

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sodyum kromat
Saat camında kristal sodyum kromat örneği
Adlandırmalar
Sodyum kromat
Kromik asit, (Na2CrO4), disodium tuzu
Krom disodyum oksit
Rakromat
Tanımlayıcılar
3D model (JSmol)
ChEBI
ChemSpider
ECHA InfoCard 100.028.990 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
EC Numarası
  • 231-889-5
RTECS numarası
  • GB2955000
UNII
UN numarası 3288
  • InChI=1S/Cr.2Na.4O/q;2*+1;;;2*-1
  • [O-][Cr](=O)(=O)[O-].[Na+].[Na+]
Özellikler
Molekül formülü Na2CrO4
Molekül kütlesi 161,97 g/mol
Görünüm sarı kristaller
Koku kokusuz
Yoğunluk 2,698 g/cm3
Erime noktası 792 °C (1.458 °F; 1.065 K) (susuz)
20 °C (dekahidrat)
Çözünürlük (su içinde) 31,8 g/100 mL (0 °C)
84,5 g/100 mL (25 °C)
126,7 g/100 mL (100 °C)
Çözünürlük etanolde hafifçe çözünür
Çözünürlük (metanol içinde) 0,344 g/100 mL (25 °C)
+55.0·10−6 cm3/mol
Yapı
ortorombik ( 413 °C’nin üstünde hekzagonal)
Termokimya
142,1 J/mol K
Standart molar entropi (S298)
174,5 J/mol K
Standart formasyon entalpisi fH298)
−1329 kJ/mol
Gibbs serbest enerjisi fG)
-1232 kJ/mol
Tehlikeler
İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler Zehirli
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar GHS05: AşındırıcıGHS06: ZehirliGHS07: ZararlıGHS08: Sağlığa zararlıGHS09: Çevreye zararlı
İşaret sözcüğü Tehlike
R-ibareleri R45, R46, R60, R61, R21, R25, R26, R34, R42/43, R48/23, R50/53
G-ibareleri S53, S45, S60, S61
Tehlike ifadeleri H301, H312, H314, H317, H330, H334, H340, H350, H360, H372, H410
Önlem ifadeleri P201, P202, P260, P261, P264, P270, P271, P272, P273, P280, P281, P284, P285, P301+P310, P301+P330+P331, P302+P352, P303+P361+P353, P304+P340, P304+P341, P305+P351+P338, P308+P313, P310, P312, P314, P320, P321, P322, P330, P333+P313, P342+P311, P363, P391, P403+P233, P405, P501
NFPA 704
(yangın karosu)
NFPA 704 four-colored diamondSağlık 3: Kısa maruziyet ciddi geçici veya kalıcı hasara neden olabilir. Örnek: Klor gazıYanıcılık 0: Yanmaz. Örnek: SuKararsızlık (sarı): tehlike kodu yokÖzel tehlike OX: Oksitleyici. Örnek: Potasyum perklorat
3
0
Parlama noktası Yanıcı değil
Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
LD50 (medyan doz)
136 mg/kg (oral, sıçan)
AB sınıflandırması Carc. Cat. 2
Muta. Cat. 2
Repr. Cat. 2
Çok zehirli (T+)
Zararlı (Xn)
Aşındırıcı (C)
Çevre için tehlikeli (N)
Güvenlik bilgi formu (SDS) ICSC 1370
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar
Sodyum bikromat
Sodyum molibdat
Sodyum tungstat
Diğer katyonlar
Potasyum kromat
Kalsiyum kromat
Baryum kromat
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

Sodyum kromat Na2CrO4 formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Tetra-, hekza- ve dekahidratlar oluşturabilen sarı higroskopik bir katı olarak bulunur. Cevherlerinden krom özütlemesinde bir ara maddedir.

Üretimi ve reaktiflik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Krom cevherlerinin sodyum karbonat ve hava ile kavrulmasıyla geniş bir ölçekte elde edilir :

2Cr2O3 + 4 Na2CO3 + 3 O2 → 4 Na2CrO4 + 4 CO2

Bu işlem, demir oksitleri geride bırakarak kromu su ile ekstrakte edilebilir bir forma dönüştürür. Tipik olarak, oksijen kullanımını artırmak ve silisyum ve alüminyum safsızlıklarını çözünmez bir formda tutmak için karışıma kalsiyum karbonat katılır. İşlem sıcaklığı tipik olarak 1100 °C civarındadır.[1] Laboratuvar ve küçük ölçekli kromit cevheri hazırlanması için, düşük sıcaklıklarda reaksiyona giren sodyum hidroksit ve sodyum nitrat kullanılabilir (benzer potasyum kromat sisteminde bile 350 °C).[2] Oluşumundan sonra, kromat tuzu çoğu krom bileşiğine ve maddesine, öncül madde olan sodyum bikromata dönüştürülür.[3] Krom(III) oksit endüstride çoğunlukla sodyum bikromatın kükürtle indirgenmesiyle elde edilir.

Asit-baz davranışı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sodyum kromat, asidik ortamda portakal sarısı rengindeki sodyum bikromata dönüşür:

2 Na2CrO4 + 2HCl → Na2Cr2O7 + 2NaCl + H2O

Daha fazla asitleştirme krom trioksiti verir:

Na2CrO4 + H2SO4 → CrO3 + Na2SO4 + H2O

Cevherlerinden krom üretiminde baş rolünün yanı sıra, sodyum kromat petrol endüstrisinde bir korozyon önleyici olarak kullanılır.[3] Aynı zamanda tekstil endüstrisinde boyama yardımcı maddesisir.[3] Alyuvar hacminin belirlenmesinde tanısal bir ilaçtır.[4]

Organik kimyada, sodyum kromat, birincil alkolleri karboksilik asitlere ve ikincil alkolleri ketonlara dönüştüren bir oksitleyici madde olarak kullanılır.[5]

Diğer Cr(VI) bileşiklerinde olduğu gibi, sodyum kromat kanserojen bir maddedir.[6] Bileşik ayrıca aşındırıcıdır ve maruziyet ciddi göz hasarı veya körlüğe neden olabilir.[7] İnsan maruziyeti ayrıca doğurganlığı, kalıtsal genetik hasarı ve doğmamış çocuklara verilen zararı da kapsar.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "IARC Monographs 49 Ch. 2" (PDF). 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020. 
  2. ^ Zhi Sun, Yi Zhang, Shi-Li Zheng, Yang Zhang (2009). "A new method of potassium chromate production from chromite and KOH-KNO3-H2O binary submolten salt system". AIChE Journal. 55 (10): 2646-2656. doi:10.1002/aic.11871. 
  3. ^ a b c Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a07_067. 
  4. ^ Bracco Diagnostics Inc. "chromitope sodium (Sodium Chromate, Cr 51) injection, solution". DailyMed. 14 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2008. 
  5. ^ Louis F. Fieser4-cholesten-3,6-dione" Org. Synth. 1955, 35, 36. DOI:10.15227/orgsyn.035.0036
  6. ^ IARC (2012) [17-24 Mart 2009]. Volume 100C: Arsenic, Metals, Fibres, and Dusts (PDF). Lyon: International Agency for Research on Cancer. ISBN 978-92-832-0135-9. 17 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2020. İnsanlarda krom (VI) bileşiklerinin kanserojenliği için `` yeterli kanıt vardır. Krom (VI) bileşikleri akciğer kanserine neden olur. Ayrıca Krom (VI) bileşiklerine maruz kalma ile burun ve burun sinüsleri kanseri arasında pozitif ilişkiler gözlenmiştir. Deney hayvanlarında krom (VI) bileşiklerinin karsinojenisitesi için `` yeterli kanıt vardır. Krom (VI) bileşikleri insanlar için kanserojendir (Grup 1). 
  7. ^ "Potassium dichromate MSDS". JT Baker. 23 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2020. 

Daha fazla bilgi için

[değiştir | kaynağı değiştir]